De langstlevende echtgenoot of wettelijk samenwonende beschikt vandaag over het vruchtgebruik van de helft van de nalatenschap van de overledene. Binnenkort zal deze laatste een voortgezet vruchtgebruik genieten van de helft van de nalatenschap waarmee in de eerste plaats het beschikbare gedeelte wordt bezwaard en voor het overige het voorbehouden erfdeel van de kinderen, de gezinswoning en haar meubels.

We wijzen er ook op dat de beschikbare reserve van de overledene zonder afstamming, gelijk aan de helft van de massa van de nalatenschap, vandaag verdeeld wordt tussen de vaderlijke en moederlijke tak. De (groot)ouders kunnen er niet van worden onterfd.

De wetgever heeft er voortaan voor gezorgd dat de feitelijk samenwonende zijn (groot)ouders kan onterven via een testament. De wetgever doet dit om hem te bevoordelen, aangezien hij een vreemde is ten aanzien van de beschikbare reserve van de nalatenschap van de overledene. Het volledige vermogen van de overledene zou dan ook overgemaakt kunnen worden aan de partner (of elke andere derde) zonder dat men de vraag om inbreng hoeft te vrezen vanwege de afstamming van de overledene.

Naast het doorvoeren van deze veranderingen, heeft de wetgever de mogelijkheid opgeheven om de inbreng door en ten aanzien van de langstlevende echtgenoot te vragen voor de schenkingen die werden uitgevoerd na 1 september 2018.

Deze nieuwe inbrengregels zijn toepasbaar op de schenkingen die werden gedaan door een schenker die overleden is na 1 september 2018, voor alle gedane schenkingen (voor of na 01/09/2018), met uitzondering van de twee volgende situaties:

• De schenking gebeurde vóór de datum van inwerkingtreding EN de schenkingsakte bevat een uitdrukkelijke bepaling die preciseert dat deze in natura kan worden ingebracht.
• De schenking gebeurde na de datum van inwerkingtreding EN de schenker wendt zich vóór 1 september 2018 tot zijn notaris om aan te geven dat de schenking onderworpen blijft aan het huidige stelsel.

In de toekomst zal alle inbreng in de massa van de nalatenschap in waarde gebeuren.

Waardering van de schenkingen

Er wordt aan herinnerd dat een schenking, behoudens andersluidende bepaling, een voorschot op de erfenis is. Dit betekent dat de gift van het erfdeel van de erfgenaam zal worden afgetrokken bij het openvallen van de nalatenschap. De gedane schenking dateert echter soms van talloze jaren vóór het overlijden van de schenker. Men moet dus de waarde van het gegeven goed waarderen om haar af te trekken van het deel van het voorbehouden erfdeel.

Wanneer de schenker een som geld schenkt of elk ander roerend goed, wordt tot op heden de waarde van de schenking gewaardeerd op het moment van de schenking. Wanneer het echter over onroerende goederen gaat, is de waarde ervan gelijk aan de meerwaarde tussen de dag van de schenking en de dag van het openvallen van de nalatenschap van de schenker/overledene.

Met het oog op vereenvoudiging en uniformiteit, wordt de waarde van schenkingen van zowel roerende als onroerende goederen geëvalueerd op de datum waarop de schenking plaatsvond maar wordt ze geïndexeerd op basis van de inflatie op de dag van het overlijden. Er wordt opgemerkt dat er uitzonderingen zijn die van dit principe kunnen afwijken.

Voor de schenker die de huidige reglementering zou wensen te behouden op het gebied van de waardering van schenkingen, maakt de wetgever het mogelijk om een verzoek tot behoud te doen bij zijn notaris vóór 31 augustus 2018. Zo niet worden de schenkingen onderworpen aan die nieuwe wetgeving.

In tegenstelling tot de voornoemde schenking als voorschot op erfdeel (voorschot op de erfenis), aanvaardt het Belgische recht de schenking bij vooruitmaking en buiten erfdeel. Deze vorm van schenking valt onmiddellijk buiten het gebied van de beschikbare reserve omdat het om een schenking gaat zonder band met de erfenis waarin de reserve voorziet. Ze kan tot op heden niet worden geherkwalificeerd als een schenking als voorschot op erfdeel, terwijl het omgekeerde wel mogelijk is.

Vanaf 1 september, zal de herkwalificatie van de schenking mogelijk zijn in de beide richtingen.

De schenking van de levensverzekeringsovereenkomst, hoeft momenteel en zonder andersluidende bepalingen niet te worden ingebracht in de nalatenschap van de overledene/verzekeringsnemer en kan dus niet op het voorbehouden erfdeel van de erfgenamen worden toegerekend.

Voortaan zal de schenking van een levensverzekeringsovereenkomst als gevolg van de hervorming, verondersteld worden ingebracht te worden in de nalatenschap van de verzekeringnemer, behoudens andersluidende bepaling. Ze zal dus beschouwd worden als een voorschot op de erfenis.

Erfrechtelijk akkoord

Dit is een grote vernieuwing die werd ingevoerd in het Belgische Burgerlijk Wetboek.

De toekomstige overledene en zijn opvolgers kunnen een familiale erfovereenkomst sluiten om bijvoorbeeld een generatie over te slaan indien de zoon van de overledene aanvaardt dat zijn deel direct aan zijn erfopvolgers wordt toegekend, om een regeling te treffen over de waarde van de gegeven goederen of om een bijkomend deel aan een behoeftig kind toe te wijzen enz.

De wetgever onderscheidt enerzijds de globale of familiale erfovereenkomst: een overeenkomst die wordt gesloten tussen de ouders en hun vermoedelijke erfgenamen in rechte lijn om een evenwicht tussen eenieder vast te stellen en de tellers terug op nul te zetten. Anderzijds onderscheidt de wetgever de punctuele erfovereenkomst: een overeenkomst tussen toekomstige erfgenamen die de regelingen vastleggen die betrekking hebben op schenkingen en/of de nalatenschap. Voor deze laatste overeenkomst is het akkoord van alle gezinsleden niet vereist, maar moet er toch een specifieke juridische akte zijn.

Conclusie

Deze nieuwe regelgeving zal van toepassing zijn op alle opengevallen nalatenschappen vanaf 1 september 2018 en op alle gedane schenkingen, tenzij men verzoekt om behoud van het gedane bij de notaris voor de datum van inwerkingtreding.

Rekening houdend met deze nieuwe flexibelere mogelijkheden, is de verzekeringsovereenkomst vooral een middel tot vermogensplannning, waardoor de klant zijn overdracht kan optimaliseren en meer vermogen kan overdragen aan een of meerdere derden als hij dat wenst.

Elke situatie dient geval per geval onderzocht te worden om wat hier werd beschreven toe te passen op uw persoonlijke situatie.

Neem gerust contact met ons op als u hierover meer wenst te weten.